Ikat: een uitstervende kunst van verven en weven

• Geplaatst op 11 November 2019
• Door Sandra Blok
• 0

Ikat is een arbeidsintensieve manier van verven en weven. Het garen wordt in een patroon afgebonden met stukjes rubber of plastic voordat het geverfd wordt. Het patroon dat ontstaat moet exact zo op het weefgetouw terecht komen en in het eindresultaat zichtbaar zijn. Een complex en nauwkeurig werk. Het ambacht van ikat weven wordt door steeds minder mensen gedaan.

Er zijn verschillende technieken om textiel te verven door delen van de stof af te schermen voor de verf. Voorbeelden zijn tie-dyeing (bhandani) en wax-resist (batik). Bij bhandani worden bepaalde delen van een geweven stof afgebonden en bij batik worden ze afgedekt met was. Zo ontstaat een stofontwerp. Bij ikat wordt niet de stof afgebonden, maar de garens voordat ze worden geverfd.

Draden sorteren en verven voor ikat

Bij het maken van ikat moet een groot aantal draden (katoen of zijde) zorgvuldig gesorteerd worden voor en na het verven. Ze moeten heel zorgvuldig en systematisch afgebonden worden en weer losgemaakt na het verven. Ook luistert het heel nauw om de draden van de schering op het weerfgetouw te spannen of de draden van de inslag in de shuttle te draaien. De voorgeverfde delen moeten precies in het juiste patroon op de uiteindelijk afgewerkte stof verschijnen.

Shuttle

Omdat het zeer arbeidsintensief is, zijn nog maar weinig plekken in India waar dit ambacht nog op deze manier beoefend wordt.

ikat stap voor stap

• Garen wordt afgemeten in lengtes van 25 meter. 25 meter is de lengte van (ketting) tijdens het weven. Al deze garens naast elkaar vormen de breedte van de stof.
• Het garen gaat door een kam om te voorkomen dat het in de war raakt tijdens het creëren van de kettinglengte.
• De kettingdraden (soms ook de inslagdraden of beide) worden verdeeld in bundels of sets.
• De meesterwever markeert het garen op de plekken waar het moet worden afgebonden. De meesterwever is de persoon die de berekeningen maakt om uit te zoeken waar het garen moet worden gebonden en geverfd.
• De bundels garen worden op de gemarkeerde plekken afgebonden met een waterdicht materiaal; rubber of plastic bijvoorbeeld.
• De gebonden bundels worden geverfd.
• Het waterdichte materiaal wordt verwijderd.
• De draden worden uitgelijnd volgens het patroon.
• De draden worden op het weefgetouw gespannen (in het geval van kettingdraden) en in het geval van inslagdraden worden deze in de shuttle gedraaid.

Eeuwenoud textielambacht

Het vroegste bewijs voor ikat-textiel in India is gevonden in een muurschildering in de grotten van Ajanta bij het Deccan plateau, daterend uit de vijfde tot zevende eeuw. Hoogstwaarschijnlijk is ikat in Gujarat ontstaan door migratie van ikat-wevers vanuit het deccan plateau naar een klein gebied rond Ahmedabad en Patan.

Nog 2 families patola wevers

In Patan zijn er nog maar twee families die beroemde patola ikat weven. We waren bij een van die families op bezoek en een van de wevers, inmiddels de 14de generatie, vertelde ons het verhaal. Patola is de meest geavanceerde ikat met complexe dubbele weefpatronen. Er is levenslange training nodig om patola ikat te maken. Schering- en inslagdraden zijn in hetzelfde patroon geverfd en worden exact zo geweven. Bij het weven zijn twee mensen betrokken. Ongeveer 3000 kettingdraden worden op het weefgetouw geplaatst om een ​​6 meter lange sari te maken. Het duurt ongeveer 6 maanden om een ​​sari af te maken.

Weefgetouw bij de familie in Patan met daarop een patola sari in de maak